Đạo diễn: Takahata Isao
Sản xuất: Hara Toru
Kịch bản Tiểu thuyết: Nosaka Akiyuki
Kịch bản: Takahata Isao
Âm nhạc: Mamiya Michio
Quay phim: Koyama Nobuo
Dựng phim: Seyama Takeshi
Phát hành: Toho
Công chiếu: 16 tháng 4 năm 1988


Bộ phim Mộ đom đóm, còn được dịch là Căn hầm đom đóm là một bộ phim hoạt hình Nhật Bản (anime) của hãng phim hoạt hình Ghibli sản xuất năm 1988 do đạo diễn Takahata Isao viết kịch bản và đạo diễn. Bộ phim được dựa theo cuốn tiểu thuyết cùng tên của Nosaka Akiyuki vốn được tác giả viết dưới dạng bán tự truyện như là một lời xin lỗi với người em gái của chính tác giả. Giống như các tác phẩm khác của hãng Ghibli, bộ phim được chú ý nhờ đạt được chất lượng cao cả về mặt nghệ thuật và hình ảnh.


Một vài nhà phê bình phim (trong đó phải kể tới Roger Ebert) coi Mộ đom đóm là một trong những bộ phim phản chiến mạnh mẽ nhất đã từng được thực hiện. Nhà nghiên cứu lịch sử hoạt hình Ernest Rister đã so sánh bộ phim này với tác phẩm của đạo diễn Steven Spielberg, bộ phim Bản danh sách của Schindler và nói thêm: "Đây là bộ phim hoạt hình nhân bản nhất mà tôi được xem."
Với người Nhật thì bộ phim thường được hiểu như một câu chuyện ngụ ngôn về lòng tự trọng hơn là về tinh thần phản chiến.

Được đặt trong bối cảnh giai đoạn cuối của Chiến tranh thế giới 2 ở Nhật Bản, bộ phim kể lại câu chuyện chua xót nhưng cảm động về tình anh em của hai đứa trẻ mồ côi Seita (清太) và em gái của cậu Setsuko (節子). Hai anh em mất mẹ sau cuộc thả bom dữ dội của không quân Mỹ vào thành phố Kobe trong khi cha của hai đứa đang chiến đấu cho Hải quân hoàng gia Nhật. Vì vậy Seita và Setsuko phải vật lộn để tồn tại giữa một bên là nạn đói và một bên là sự thờ ơ đến nhẫn tâm của những người xung quanh (trong đó có cả những người họ hàng của hai đứa trẻ). Cuối cùng Seita chết vì thiếu ăn, những hình vẽ miêu tả sự đau đớn và cái chết của cô bé có thể coi là những cảnh phim bi thương nhất trong lịch sử hoạt hình Nhật Bản.

Kịch bản phim được dựa theo cuốn bán tiểu thuyết dưới dạng bán tự truyện cùng tên của tác giả Nosaka Akiyuki, ông đã mất một người chị vì thiếu ăn vào giai đoạn chiến tranh năm 1945 ở Nhật Bản. Tác giả luôn cho rằng mình phải chịu trách nhiệm về cái chết đó và ông viết cuốn tiểu thuyết như để đền bù cho chị mình và cũng để giúp ông chấp nhận bi kịch của quá khứ.

Vì bộ phim chứa đựng rất nhiều những hình vẽ và sự mô tả rất xúc động những hậu quả khủng khiếp của chiến tranh đối với xã hội và từng cá nhân trong đó, nhiều nhà phê bình đã coi Mộ đom đóm là một bộ phim phản chiến. Bộ phim cũng cung cấp cho người xem một cái nhìn từ bên trong về văn hóa Nhật Bản khi tập trung vào miêu tả bi kịch của con người bởi chiến tranh hơn là tìm cách ca ngợi những hành động anh hùng.

Một cách nhìn khác về Mộ đom đóm cho rằng bộ phim miêu tả sự nguy hiểm khi con người đặt lòng tự trọng của họ cao hơn lý trí. Cách hiểu đặc biệt này được chính đạo diễn Takahata nói tới trong một cuộc phỏng vấn ông cho lần phát hành DVD của bộ phim năm 2002. Ông đã bày tỏ sự ngạc nhiên của mình trước sự cảm thông của khán giả với Seita thay vì nhận ra rằng chính hành động của cậu bé đã dẫn tới cái chết của em gái mình. Nhân vật thể hiện hình ảnh của nhà văn Nosaka, cậu bé Seita phải đối diện với một lựa chọn quyết định (khi cậu rời khỏi nhà của bà dì và khi người nông dân từ chối nhận cậu), đó là hoặc ở lại với người dì độc ác, làm việc và đối diện với sự thật, hoặc là chạy trốn. Cuối cùng Seita đã lựa chọn lòng kiêu hãnh thay vì lý trí, và số phận của cậu cũng như của Setsuko chính là kết quả của lựa chọn đó khi hai anh em trốn khỏi nhà bà dì xấu xa. Nếu ở lại, gần như chắc chắn hai anh em sẽ sống sót. Hơn nữa, đã có những ý kiến cho rằng nếu như bộ phim thực sự dựa vào cuốn tiểu thuyết (vốn là một lời xin lỗi cá nhân của tác giả với em gái mình) thì rõ ràng là rất khó để coi Mộ đom đóm là một bộ phim phản chiến thực sự.

Khái quát hơn, vì rằng những vết thương của Seita là do chính cậu gây nên, và nó cũng dẫn tới cái chết của Setsuko, nên có thể hiểu rằng đó là sự chỉ trích tới sự tham gia của Nhật Bản trong Chiến tranh thế giới 2: Lòng kiêu hãnh của người Nhật đã làm đất nước Nhật Bản thiệt hại nặng nề.

Ý nghĩa riêng của hình ảnh những com đom đóm

Bản thân hình ảnh những con đom đóm cũng mang nhiều ý nghĩa riêng:
- Để chỉ chính những con đom đóm (đã chết và được Setsuko mai táng)
- Để chỉ hai đứa trẻ đều phải chết sớm, đặc biệt là Setsuko
- Để chỉ những phi công cảm tử Thần phong (Kamikaze): Setsuko đã nói rằng chiếc máy bay cảm tử Thần phong trông giống những con đom đóm
- Để chỉ những quả bom gây cháy

Những con đom đóm cũng là biểu tượng của những linh hồn người đã khuất (Hitodama) vốn được mô tả như những đốm lửa lập lòe trôi nổi. Một loài đom đóm ở phía Tây Nhật Bản được gọi là Heike Hotaru vì mọi người tin rằng những ánh sáng lập lòe của chúng ở gần những con sông và hồ chính là linh hồn của gia đình Heike đã bỏ mạng trong trận thủy chiến nổi tiếng ở Dan-no-ura.

link online:
part 1: https://www.youtube.com/watch?v=IGODpwKR2wo
part 2: https://www.youtube.com/watch?v=SYmysbPgspk
part 3: https://www.youtube.com/watch?v=5ra3rBadxyo
part 4: https://www.youtube.com/watch?v=tVQDolC5Ds8
part 5: https://www.youtube.com/watch?v=5dueO9tYBn4
part 6: https://www.youtube.com/watch?v=mvDz3ftER_g
part 7: https://www.youtube.com/watch?v=ZJjGafhAS48
part 8: https://www.youtube.com/watch?v=rYnDtjIOUWg
part 9: https://www.youtube.com/watch?v=2xP4FsRHO1k

Một bộ phim rất cảm động :), lần đầu tiên xem hoạt hình mà rơi nước mắt :)
Một số người chỉ trích người anh, số khác lại cảm thông với hoàn cảnh của hai anh em. Riêng bản thân tớ, ban đầu quả thực có chút tức giận với ng` anh, nhưng ngẫm kĩ lại, với một đứa trẻ đang sống trong sự chăm sóc đầy đủ của gia đình một khi bị rơi vào cành mồ côi như thế thì đa phần đều hành động tương tự ng` anh kia. Nhưng ở cậu có một tình thương vô bờ đối với đứa em gái :) cậu làm tất cả cũng chỉ vì cô em gái Setsuko đáng yêu kia.
Mỗi lần nhìn thấy nụ cười của Setsuko là tự dưng thấy yêu đời hẳn ;)
Riêng về người cô, vừa ghét vừa thương, nếu tớ rơi vào hoàn cảnh ấy thì có lẽ chính tớ cũng hành động giống cô ấy thôi.
p.s: có cả bản LA nữa, mn cũng xem thử đi nhé ;)